مسیر مدیریت چالش آبی فضای سبز
هانیه غلامی
توسعه و رسیدگی به فضای سبز کلان شهر مشهد با توجه به کم آبی استان با چالش های مختلفی روبه روست طوری که مدیر عامل سازمان پارک‌ها و فضای سبز شهرداری مشهد ضمن اشاره به این که مساحت فضای سبز در برخی از قسمت ها با مشکلات حادی مواجه است، در این باره اظهار می کند: «در سال جاری به رغم تمام تلاش های صورت گرفته نسبت به نیاز آبی حدود 10 درصد منابع آب کمتر تامین شد.» بدین منظور مسئولان مربوطه برنامه های مختلفی را برای تأمین آب در دستور کار خود قرار داده اند؛ از جمله راه اندازی تصفیه خانه هایی برای استفاده از پساب ها گرفته تا کاشت گیاهانی مطابق با اقلیم منطقه برای آن که به آب کمتری احتیاج داشته باشد. روزنامه خراسان 28 اسفند 1402 در گزارشی با عنوان «سایه کم آبی بر فضای سبز مشهد» پیگیر وضعیت فضای سبز، چالش ها و راهکارهای حل آن شد. اکنون بار دیگر به سراغ مدیر عامل سازمان پارک ها و فضای سبز شهر شهرداری مشهد رفتیم و آخرین تحولات در این حوزه را جویا شدیم.برنامه‌ریزی برای تامین آب مورد نیاز فضای سبز
حسین مختاری، مدیر عامل سازمان پارک‌ها و فضای سبز شهرداری مشهد در پاسخ به این سوال که در حال حاضر وضعیت فضای سبز شهر به چه صورت است و با چه چالش هایی مواجه است؟ به «خراسان رضوی» گفت: فضای سبز مشهد به عنوان یک فضای سبز کارآمد و دارای کارکردهای اکولوژیک و اجتماعی در سطح کشور شناخته می شود. مهم‌ترین چالش ما در مدیریت فضای سبز شهری تامین آب است. زمانی که منابع آبی اطمینان‌بخش و پایداری نداشته باشیم و این منابع فضای سبز ما را حمایت نکند، چالشی عمده برای فضای سبز وجود خواهد داشت. وی افزود: براساس ضوابط و مقررات آب مورد نیاز فضای سبز باید در اختیار ما قرار داشته باشد و ما باید از آن آب با بهترین کیفیت و بهره وری استفاده کنیم تا با حداقل آب بتوانیم بیشترین توسعه فضای سبز و بیشترین کارکردهای اجتماعی و اکولوژیک را داشته باشیم. تمام اقدامات ما در این راستا است که آب مورد نیاز را برای سال‌های آینده برای فضای سبز مشهد برنامه‌ریزی کنیم.
راهکارهای مدیریت شهری برای چالش آبیاری فضای سبز
مختاری خاطر نشان کرد: مساحت فعلی فضای سبز حدود ۶۸۹۰ هکتار است. لیکن در برخی قسمت‌ها دارای مشکلات حاد و لازم به رفع بحران می باشد از جمله این چالش ها، مشکلات مربوط به تامین و انتقال آب می باشد. در طی سال های گذشته متناسب با رشد کمی و کیفی فضای سبز، اعتبارات کافی برای تامین منابع آب و اجرای خطوط انتقال آب تامین نشده است و این مشکل در چند سال اخیر به دلیل آبیاری کم فضای سبز اثرات ملموسی روی توسعه فضای سبز با توجه به برنامه های قبلی و کاهش کیفیت ظاهری فضای سبز داشته است. به طوری که که در سال جاری به رغم تمام تلاش های صورت گرفته نسبت به نیاز آبی حدود 10 درصد منابع آب کمتر تامین شد که به تدریج در سالیان متمادی این کم آبیاری ها اثرات خود را به خصوص روی گونه های درختی هویدا خواهد کرد.
تصفیه خانه های کالورت التیمور و آفتاب؛ در مرحله انتخاب پیمانکار
مدیر عامل سازمان پارک‌ها و فضای سبز شهرداری مشهد در توضیحات خود درباره چگونگی روند احداث تصفیه خانه های برای استفاده از پساب به منظور آبیاری فضای سبز بیان کرد: تصفیه خانه آزادی با مساحت 14000 متر مربع و ظرفیت 140 لیتر بر ثانیه در حال احداث است و تصفیه خانه سیدی با پیشرفت فیزیکی حدود ۵۰ درصد هم توسط بخش خصوصی اجرا شده است. همچنین مقرر شده است که ادامه پروژه توسط شهرداری مشهد تکمیل و وارد فاز بهره برداری گردد. مجموع ظرفیت این دو تصفیه خانه حدود 8.6 میلیون متر مکعب در سال و معادل ۲۴هزار متر مکعب در شبانه روز می باشد و کمک شایانی به تامین آب فضای سبز خواهند نمود. مختاری ادامه داد: در همین باره تصفیه خانه های کالورت التیمور به ظرفیت ۳۰۰ لیتر در ثانیه و تصفیه خانه آفتاب با ظرفیت ۵۰ لیتر در ثانیه در حال انتخاب پیمانکار هستند. این دو تصفیه خانه حدود 10.5 میلیون متر مکعب پساب در سال تولید خواهد داشت.
خط انتقال پساب از محدوده تصفیه خانه پرکندآباد؛ در دست اجرا
مختاری در مورد دیگر راه کارهای دیده شده برای حل چالش کمبود آب فضای سبز مشهد اظهار داشت: تاکنون67 درصد از رینگ اصلی و خطوط انتقال شبکه جداسازی، 52 درصد از شبکه توزیع، 87 درصد از مخازن ذخیره آب، 82 درصد از ایستگاه پمپاژ و 90 درصد از شبکه آبیاری مکانیکی در سطح شهر اجرا شده است.در همین راستا رینگ اصلی شبکه جداسازی آب شرب از خام، از پارک بهشت در منطقه 4 تا میدان لادن در منطقه 9 اجرا شده، و در مرحله بهره برداری است و ادامه مراحل رینگ از میدان لادن تا کوهسنگی نیز در دست اجراست. همچنین مطالعات لازم نیز برای تکمیل رینگ شرقی شبکه جداسازی آب شرب از خام از پارک بهشت تا بولوار شهدای ارتش به طول 18 کیلومتر در حال انجام و عملیات خرید لوله ها در حال برنامه ریزی است.
مدیر عامل سازمان پارک‌ها و فضای سبز شهرداری مشهد در ادامه توضیحات خود بیان کرد: خط انتقال پساب از محدوده تصفیه خانه پرکندآباد به تقاطع چهارسطحی آزادگان بطول 15 کیلومتر همراه با تاسیسات تصفیه تکمیلی و مخزن 35000 متر مکعبی تقاطع 4 سطحی آزادگان واقع در میدان نمایشگاه به منظور تامین آب مورد نیاز فضای سبز جنوب و غرب مشهد به صورت طرح و ساخت توسط قرارگاه سازندگی خاتم الانبیاء در دست اقدام می باشد. وی ادامه داد:اجرای خطوط شبکه در مناطق 10 و 12 در مرحله بهره برداری می باشد و اجرای شبکه در مناطق 9 و 11 در دست اقدام است و اجرای خطوط شبکه در مناطق 5 و 6 در دستور کار قراردارد. وی هدف از اجرای این طرح را کاهش برداشت آب از انشعابات آب شرب و جلوگیری از هدر رفت آب، حذف آبیاری تانکری و آبیاری فضای سبز از محل منابع تجدیدپذیر، توسعه شبکه آبیاری و بهره‌برداری موثر از ذخایر آب در شهر مشهد دانست.