گزارش میدانی از نانوایی های مشهد به بهانه ابلاغ نرخ های جدید آزادپزها

تنورِ داغ تخلفات در نانوایی ها !

سیدمحمد مهدی هاشمی

​​​​​​​ شاید برای شما هم اتفاق افتاده باشد زمانی که به نانوایی مراجعه و درخواست پلاستیک می‎کنید، فروشنده در کارت‎خوان یک نان اضافه کند و الباقی را به طریقی به شما برگرداند. کاری که البته تخلف است زیرا نانوایی ها در انتهای هر روز 40 درصد میزان فروش خود را با عنوان یارانه از دولت دریافت می‎کنند، علاوه بر این با ثبت تراکنش های بیشتر آرد بیشتری هم با قیمت یارانه ای می‎گیرند که می‎توانند در بازار آزاد با اختلاف قیمتی حدودا 700 هزار تومانی در هر کیسه به فروش برسانند. البته که این تنها راه فریب دادن دستگاه هوشمند کارت‎خوان نیست و به تعداد افراد سودجو راه برای رسیدن به این مبالغ وجود دارد. برخی کارت دیگران را اجاره و کارت‎کشی می‎کنند و برخی هم وزن چانه ها را از حد مجاز کمتر می‎گیرند که عملا مشتری هم ‎هیچ جور متوجه آن نمی‎شود. البته نابسامانی های موجود در بازار نان تنها منحصر به نانوایی های یارانه ای نیست و برخی از نانوایی های آزادپز و فانتزی هم تخلفاتی را مرتکب می‎شوند. 
نانوای زرنگ!
برای خرید نان به نانوایی مراجعه کردم؛ فروشنده پرسید پلاستیک هم می‎خواهی؟ احتمالا از زبان بدنم متوجه شد که پاسخم مثبت است چون هنوز واژه «آره» کامل از دهانم خارج نشده بود که در کارت‎خوان یک نان اضافه کرد و توضیح هم داد که یک نان زده و الباقی‎اش را یک نصفه نان می‎دهد و در همین حین کارت را هم کشید و به بهانه این‎که دستگاه کاغذ ندارد، از دادن فاکتور هم خودداری کرد! اگر از سرعت عمل مثال زدنی و صداقت ستودنی اش بگذریم، احتمالا شم اقتصادی خیلی قوی ای هم داشت؛ چون اگر وزن چانه هر عدد نان را 400 گرم فرض کنیم با فروش فقط 200 عدد پلاستیک، یک کیسه 40 کیلویی آرد را به همین شکل از چرخه تولید نانوایی اش خارج می‎کند و حدود 700 هزار تومان با فروش این آرد در بازار آزاد سود می‎کند. حالا در نظر بگیرید که علاوه بر این در سامانه 200 عدد نان وارد کرده که اگر نصفش را هم به عنوان باقی‎مانده پول به مشتری برگردانده باشد 100 عدد نان را که وجود خارجی نداشته، وارد سامانه کرده و با احتساب قیمت 2500 تومانی هر عدد نان و یارانه 40 درصدی که دولت پرداخت می‎کند؛ 100 هزار تومان هم از این طریق به جیب زده و من حیث المجموع توانسته در یک روز به میزان 800 هزار تومان سودجویی کند! عددی که با یک حساب سرانگشتی به 24 میلیون تومان در ماه می‎رسد!
نان مجازی!
با توجه به تجربه قبلی و مشغله های زیاد و البته عدم رضایت از کیفیت نان نانوایی قبلی؛ این بار تصمیم گرفتم نان را نه از نانوایی یارانه ای، بلکه از نانوایی های آزادپز و به صورت اینترنتی سفارش دهم. نانوایی های مختلف اعم از سنتی و فانتزی را در سامانه فروش آنلاین چک کردم که هر کدام نکات جالبی داشتند. نانوایی فانتزی که باید مطابق قیمت مصوب نان نیم باگت 120 گرمی را 4500 تومان و نان باگت 200 گرمی را 7500 تومان بفروشد، همین ها را به ترتیب 5000 تومان و 8500 تومان قیمت گذاشته بود. وارد صفحه یک نانوایی سنتی آزادپز شدم که نان بربری ساده ماشینی را 8500 تومان می‎فروخت در حالی‎که قیمت مصوب آن 6600 تومان است. نانوایی دیگری هم کلا نان سنگک بدون کنجد نداشت و نان سنگک یک رو کنجد و دو رو کنجد را با اختلاف قیمت 3 تا 4 هزار تومانی با نرخ مصوب، به ترتیب 14 هزار تومان و 15 هزار تومان قیمت گذاشته است. نکته جالب دیگری که توجهم را به خود جلب کرد، این است که این فروشگاه خمیر نان را هم ذیل دو عنوان خمیرنان و خمیر چانه‎ای با قیمت های 10 هزار تومان و 6500 تومان به فروش می‎رساند اما نه برای نان ها و نه برای این خمیرها وزن ذکر نشده است و عملا نمی‎دانید که برای چه مقدار نان یا خمیر دارید این مقادیر را پرداخت می‎کنید.
خودمان زمینه را برای تخلف فراهم کرده ایم!
رئیس اتحادیه صنف نانوایان مشهد در پاسخ به این سوال که کدام نانوایی ها مجوز فروش نان کنجدی را دارند، به «خراسان رضوی» می‎گوید: در حال حاضر فقط نانوایی های آزادپز آن هم فقط در صورت درخواست مشتری می‌توانند از کنجد استفاده کنند و اولویت هم با فروش نان ساده است و اگر فقط نان کنجدی بفروشند، متخلف هستند و ما با آن‎ها برخورد خواهیم کرد. کوه پیکر در پاسخ به این سوال که نانوایی ها هر کیسه آرد را با چه قیمتی تهیه می‎کنند؟ می‎گوید: قیمت هر کیسه ۴۰ کیلویی آرد یارانه ای با کرایه حمل حدود ۴۲ هزارتومان و نیمه یارانه ای حدود ۶۲ هزارتومان است. نانوایی های آزادپز هم الان دارند آرد را حدودا کیسه ای ۷۰۰ تا ۸۰۰ هزارتومان می‌خرند. وی با بیان این‎که در سطح شهر مشهد بیش از ۲۸۰۰ واحد نانوایی اعم ازنوع ۱ و ۲ و آزادپز فعال هستند، ادامه داد: از ابتدای سال تا الان بیش از ۵۶۰ فقره بازرسی صورت گرفته است و ۱۴۲ اخطار ماده ۲۸ داده شده است و ۱۴۱ واحد هم که فاقدجواز بوده اند، اخطار ماده ۲۷ دریافت کرده اند و همچنین از ابتدای سال تا الان ۴۸ واحد صنفی متخلف هم پلمب شده اند.‌ وی با اشاره به نرخنامه جدید نانوایی های آزادپز می افزاید: ما آنالیز نرخ نان را چندبار به کارگروه و سازمان صمت دادیم و به نتیجه هم رسیدیم که ۴۰ درصد افزایش قیمت داشته باشیم؛ اما کارگروه استان جلوی این مسئله را گرفتند و تنها مجوز افزایش قیمت ۲۵ درصدی را دادند. طبق محاسبات ما قیمت نان بربری باید ۷۳۵۰ تومان می‌شد در حالی‎که قیمت مصوب آن ۶۶۰۰ تومان تعیین شد. ما خودمان زمینه را برای تخلف مهیا می‎کنیم. البته که ما بر اساس قانون با این‎گونه تخلفات برخورد می‌کنیم. الان خیلی از نانواها مراجعه می‌کنند و می‌گویند که با این قیمت ها پخت نان برای ما صرفه ندارد و دارند تعطیل می‌شوند، دخل روزانه یک نانوایی چیزی حدود ۴ میلیون تومان می‎شود و اگر یک نانوایی بخواهد ۴ نفر کارگر را تامین کند یا به سمت تخلف کشیده می‎شود یا به سمت این می‌رود که مغازه اش را تعطیل کند.